گروه های سنی کودک و نوجوان

این روزها توجه به گروه های سنی کودک و نوجوان برای انتخاب کتاب مناسب امری ضروری میباشد . علاقمند کردن کودکان به کتاب یکی از بزرگترین دغدغه های والدین است. اما سوالی که در بسیاری از موارد برای پدر و مادر ها پیش می آید این است که چه کتابی برای کودک آن ها مناسب میباشد؟

در  پشت جلد بسیاری از کتاب ها رده سنی کودکان ذکر شده است که والدین با کمک آن ها میتوانند برای انتخاب کتاب مناسب به کودک خود کمک کنند. این گروه های سنی شامل «الف»، «ب»، «ج»، «د» و «ه» میباشند که در این مقاله به توضیح مختصری از هر یک میپردازیم.

تفکیک گروه‌های سنی کودک و نوجوان

سال‌ها پیش کانون پرورش فکری کودک و نوجوان به عنوان بزرگترین تولیدکننده آثار ویژه در این زمینه فعالیت خود را آغاز کرد و تا به امروز تنها مرجع علمی تفکیک گروه‌های سنی کودک و نوجوان برای انتخاب مناسب کتاب به شمار می‌آید.

به گزارش بسیاری از خبرگزاری ها ، تقسیم‌بندی موجود که همه آن را با گروه‌های سنی «الف»، «ب»، «ج»، «د» و «ه» می‌شناسیم در سال‌های پیش از انقلاب و از سوی کارشناسان برجسته تدوین شده است. این تقسیم‌ بندی سال‌هاست به عنوان تنها مرجع انتخاب مناسب کتاب، در اختیار مربیان و والدین در پشت جلد کتاب‌ها چاپ می‌شود و بسیاری از ناشران کودک و نوجوان نیز از آن تبعیت می‌کنند.

تقسیم‌بندی موجود با توجه به معیارهای روز اروپا و با توجه به ویژگی‌های شخصیتی کودک و نوجوان از نگاه روانشناسان، استخراج شده می‌تواند همچنان مرجعی برای خرید مناسب والدین باشد.

گروه سنی الف
از دید این تقسیم‌بندی گروه سنی «الف» به سال‌های پیش از دبستان گفته می‌شود. سال‌هایی که از آن به دوران خردسالی یاد می‌شود در مرحله اول کودک با تصاویر ارتباط بهتری برقرار می‌کند و در دوره دوم می‌توان از او انتظار درک روابط منطقی را در شکلی ساده داشت. در این دوره خردسال قوه تخیل قوی دارد اما توانایی درک حوادث پیچیده و روابط علت و معلولی را ندارد و باید با بازی و تصاویر او را جذب کرد.

برای این گروه سنی کتاب هایی مناسب است که دارای کلام آهنگ دار میباشند و همچنین قصه هایی که قطعات تکراری دارند. کتاب هایی که در آن از اشیای محیط اطراف کودک مانند گیاهان و جانداران صحبت میشود.

گروه سنی ب 

این گروه سنی، سال‌های آغاز دبستان (اول، دوم و سوم) را شامل می‌شود. دوره ابتدای دبستان، زمانی است که کودک توانایی درک روابط علت و معلولی و مسائل منطقی ساده را دارد، زبان را فراگرفته و خط را می‌شناسد و می‌تواند داستان‌های ساده درباره روابط بین انسا‌ن‌ها و مفاهیم تربیتی را درک کند. یکی دیگر از ویژگی‌های کودک گروه سنی «ب» توانایی یادگیری و قدرت حافظه اوست که در نگارش و انتخاب کتاب می‌تواند مورد توجه باشد.
در این دوره خواندن داستان های کوتاه مناسب است ولی کودک حوصله خواندن داستان های طولانی را ندارد. داستان هایی با موضوع روابط خانوادگی و اهمیت آن در این سن بسیار مفید میباشد.

گروه سنی ج

این گروه سنی کودک و نوجوان سال‌های پایانی دبستان را شامل میشود که عبارتند از سال‌های سوم ، چهارم و پنجم که تا پایان سن کودکی ادامه دارد. کودک در این سن، دارای تفکر انتزاعی رشدیافته، توانایی درک بالا و آماده فعالیت‌های گروهی میباشد.  کتاب‌هایی که  مفاهیمی چون محبت، همدردی، نوع‌دوستی ، بخشش و … را بیان می‌کند بسیار مناسب خواهد بود. از سویی کتاب‌هایی که کودک را با اجتماع آشنا کنند و او را درگیر روابط میان‌ فردی کنند نیز کتاب های مناسبی برای مطالعه در دوران پایان کودکی میباشند.
در این سن کودک میتواند داستان های بلند را بخواند اما کتاب هایی که به شکل تک داستان باشند نه مجموعه داستان.

گروه سنی د

این گروه شامل دوره راهنمایی یا ابتدای نوجوانی میشود. این دوره از زندگی با توجه به تغییرات جسمی، روحی و اجتماعی نوجوان دوره بسیار حساسی میباشد. در این دوران، آثاری که ویژگی‌های شخصیتی نوجوان مانند کنجکاوی، پرسشگری و تجربه‌های جدید را منعکس می‌کنند، می‌توانند کتاب‌های مناسبی باشند.
کتاب های مناسب برای این گروه سنی عبارتند از : داستان های واقعی درباره گذشته یا حال , شرح حال ها , داستان های واقعی طولانی , کتاب های ماجرایی و قهرمانی و کتاب های احساسی . در این سن توجه شخص به شخصیت اصلی داستان بسیار زیاد میشود. مباحث علمی تاریخی در این گروه سنی به ویژه پسران را بسیار جذب میکند.

گروه سنی ه

گروه سنی «ه» سال‌های دبیرستان یا مرحله دوم نوجوانی است؛ در این دوران نوجوان ضمن روبه‌رو شدن با تغییرات بسیار جسمی و روحی، درگیر تنش‌های بسیاری برای یافتن شخصیت خود است و در جریان این تنش‌ها، آثاری که الگوی مناسبی به او ارائه می‌دهند می‌توانند مورد توجه قرار گیرند. البته باید مراقب بود این آثار، شکل صریح الگودهی را نداشته و کنجکاوی‌های او را نیز پاسخ دهند. در این دوران مفاهیمی چون ظلم، عدالت، احکام دینی ، سرگذشت قهرمان‌های تاریخی و … می‌تواند گزینه مناسبی را برای نوجوانان باشد.

کتاب های مناسب ، کمک بسیار بزرگی برای نوجوانان محسوب میشود زیرا از تمرکز آنها در مسایل محدود و بی اهمیت جلوگیری می کند و مسیر درست دیدن ، درست اندیشیدن و درست احساس کردن را به آنها نشان می دهد . در واقع باعث بلوغ فکری آن ها میشود. شرح حال ها ، ماجراهای واقعی از زندگی مردم ، شخصیت های بزرگ تاریخ ، شرح اکتشافات ، اختراعات ، مبارزات اجتماعی به آنها کمک می کنند که صفات واقعی انسان را بشناسند. این گروه در بین تمامی گروه های سنی کودک و نوجوان از اهمیت بیشتری برخوردار میباشد زیرا رده سنی بسیار حساسی را در بر میگیرد.

شما میتوانید برای دیدن نمونه های کتاب روی کلمه لینک شده کلیک کنید.